Testament to jedyna czynność prawna, dzięki której przyszły spadkodawca może rozporządzić swym majątkiem na wypadek śmierci. Umożliwia on nie tylko samodzielne ustalenie osób, które będą dziedziczyć, ale także określenie wysokości ich udziałów.

Należy pamiętać, iż testament może zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy. Niedopuszczalne jest sporządzanie testamentów wspólnych np. przez obojga małżonków.

Odwołanie testamentu

Spadkodawca może w każdej chwili odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia. Testament wywołuje bowiem skutki prawne dopiero z chwilą śmierci spadkodawcy. Odwołanie testamentu może nastąpić w ten sposób, że spadkodawca:

• sporządzi nowy testament,
• w zamiarze odwołania testament zniszczy lub pozbawi go cech, od których zależy jego ważność,
• dokona w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień.

Jeżeli spadkodawca sporządził nowy testament nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu.

Rodzaje testamentów

Testament może być sporządzony tylko w jednej z form przewidzianych przepisami prawa. Polski kodeks cywilny wyróżnia testamenty zwykle – przewidziane dla testatora działającego w normalnych warunkach oraz testamenty szczególne – które mogą być sporządzone tylko w razie istnienia okoliczności nadzwyczajnych.

Testamenty zwykłe:

1. Testament własnoręczny (holograficzny)
2. Testament notarialny
3. Testament allograficzny

Testament własnoręczny

Testament własnoręczny musi być w całości napisany pismem ręcznym przez spadkodawcę, własnoręcznie przez niego podpisany i opatrzony datą. Niedopuszczalne jest w tym przypadku napisanie testamentu na maszynie, komputerze, czy ręką innej osoby.

Testament notarialny

Testament w formie aktu notarialnego jest najbezpieczniejszą formą testamentu, albowiem jest sporządzany przed notariuszem, który czuwa nad tym, aby dokument ten nie zawierał rozporządzeń sprzecznych z prawem ani sformułować nieprecyzyjnych.

Testament allograficzny

Testament allograficzny jest sporządzany w ten sposób, że spadkodawca w obecności dwóch świadków oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego. Oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia. Protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków. Protokół powinien być podpisany przez spadkodawcę, przez osobę, wobec której wola została oświadczona, oraz przez świadków. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy to zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu.

Testamenty szczególne:

1. Testament ustny
2. Testament podróżny
3. Testament wojskowy

Testament ustny

Jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków.

Treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie.

W wypadku gdy treść testamentu ustnego nie została w powyższy sposób stwierdzona, można ją w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku stwierdzić przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem. Jeżeli przesłuchanie jednego ze świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków.

Testament podróżny

Podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym można sporządzić testament przed dowódcą statku lub jego zastępcą w ten sposób, że spadkodawca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków; dowódca statku lub jego zastępca spisuje wolę spadkodawcy, podając datę jej spisania, i pismo to w obecności świadków odczytuje spadkodawcy, po czym pismo podpisują spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku lub jego zastępca. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać pisma, należy w piśmie podać przyczynę braku podpisu spadkodawcy. Jeżeli zachowanie tej formy nie jest możliwe, można sporządzić testament ustny.

Testament wojskowy

Szczególną formę testamentów wojskowych określa natomiast rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej wydane w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości.